Bu dunyadan buyuk acilarla ayrilmayin, diyor bir bilen. Buyuk aci deyince insanin aklina ilk, bu dunyada tanistigi madde ve mananin kaybi geliyor. Mezarlar, yokluklar, hasretler. Bir buyuk aci daha var ama. Omur bitip de muhasebesi yapilirken, ihtimal (ilk ve) son varolus imkaninin har vurulup harman savrulduguna yanilan, keskelerin yanaklardan asagi suzuldugu, sah damarindan yakin bir pismanlikla cesareti olanin inledigi bir buyuk aci daha var kimini bekleyen. Gel Ziya, onun adini da omur acisi koyalim.Insanin kafayi kaldirip omrunun hakkini daha bir layikiyla verenlere sahit olmasi da tuz biber ekiyor omur acisina. Eh kezduren tabiatinda bir tutam mazoizm olmazsa olmaz. O halde sayesinde sofra kurdugumuz bir koca buluta daha, en sevdigi kelami ve selamiyla, merhaba!
Musa Cevat Sakir Kabaagacli 1890'da babasinin sefir olarak gorev yaptigi Girit'te dunyaya gelir. Cocukluk ve genclik yillari Atina, Istanbul ve Oxford'da gecer. Dedikodu boceklerine gore pasa babasini yatakta yanlis bir sahisla basar ve oracikta kursunu da basar. 3 yil hapis yatip cikar. 11 yil sonra yazdigi bir oyku yuzunden Bodrum'a kalebentlige gonderilir. 3 yillik bu cezasi da bitince Bodrum'a yerlesip Halikarnas Balikcisi olur. 83 yillik omrune binlerce yillik bir yasami sigdirmanin yolunu bulur.
Halikarnas Balikciligi benim nazarimda bir tabiata donus oykusu, yapaydan gercege bir metamorfozdur. Firtinali toyluk yillarinin ardindan denizin, topragin, yeryuzunun koynuna teslim olan, tarihin kucaginda cografyaya adanan buyuk bir aklin ve ondan daha buyuk bir yuregin oykusudur.
Haddim olmasa da Balikci'nin eserlerini ikiye ayiriyorum. Birinci grupta edebi eserleri yer alsin. Bunlari da tarihi romanlar, akdeniz oykuleri ve aydinlatma yazilari olarak ozetleyelim. Tarihi romanlarinin en meshuru Turgut Reis bizi Osmanli doneminde Hristiyan alemi ile yasanan (Ak)deniz mucadelesine konuk eder. Bu essiz eseri ve ona ilham olan gercek yasam oykusunu senaryolastirmayi onerdigim Ozan olumlu yanit vermis, Turgut Reis rolune Robert DeNiro'yu layik gormustu. Sonra bir ogrendik ki Guy Ritchie de ayni fikirdeymis, DeNiro rolu dahil. Baskasi anlatsa ben inanmam, ama yasadigimiz bu. Ozan'la hep boyle seyler yasanir zaten. Balikci'nin Turgut Reis'i Cebelitarik'tan disari, Atlas'a cikardigi satirlar insani hungur hungur aglatabilir. Reis'in en buyuk hayali odur. Kuffarla deniz savasi icin degil bucaksiz deryalarin fethi askina dunyaya gelmistir o. Heyhat alinyazisi degismez, geri donulur, Uluc ile Hizir ile efsane olunur.
Bilmeyi, akil etmeyi, yazabilmeyi biraktim, 1940'larda Turkiye'de Aganta Burina Burinata adli bir kitap bastirabilen biridir Balikci. Otelerin Cocuklari'ndan Ciceklerin Dugunu'ne Ege'nin yarim kalmis yasam oykulerini "sonsuzlukta sessizce buyutur", tamamlar. Sunger avcilarindan cobanlara, foklardan parslara anmadik Egeli birakmaz. Aydinlatma yazilariyla da Anadolu tarihinden girer, mersin agaci asisindan cikar. Anadolu medeniyetlerinin mirasina simsiki sarilir, sarilanlari da anar. Ataturk'un Kurtulus Savasi'nda Truvali Hektor namina rovans aldigini, Fatih'in (Etrusklerin eski vatani) Foca'dan (uzaktan) akraba saydigi Papa'yi Bizans'a yardim ettigi icin hayal kirikligi icinde hasladigini savunur. Kabe'deki Lat'in eski Yahudi yazitlarindaki Adem'in ilk esi Lilith oldugu, Kybele (Sibel) ismiyle Anadolu'ya gecip zamanla Artemis ve hatta Afrodit adlari aldigi, ilk insanlarin (erkegin dogumla iliskisini anlayamadiklari icin) ataerkil degil anaerkil olduklari, Balikci'ya borclu oldugumuz binlerce isik kirintisindan birkaci. Yakamozun ay isigi degil bir canli oldugunu elli yil once yazan da ayni gonul yakamozudur yine.
Balikci'nin edebi olmayan eserlerini de fidanlari olarak ozetleyelim. O yillarda yurt disindan getirip diktigi sayisiz agaci, cicegi takip etme olanagimiz yok elbet. Ama kendimizi takip edebiliriz. Balikci'nin Anadolu medeniyetlerinin mirascisi olarak gordugu insanlar su ulkenin, bu ulkenin evlatlari degil bizizdir. Bati'nin (dil sebebiyle) Eski Yunan'a atfettigi toplumlarin, Halikarnas'in, Efes'in, kagidi icad eden Bergama'nin asil devami Anadolu'ludur. Bu mirasin put diye tekmelenmesi, ihmal edilmesi, Berlin muzelerine satilmasi bir talihsizlik degil okkali bir kufurdur hepimize. Bunu soyleyen, Mavi Yolculuk'un fikir ve isim babasi, binlerce yil onceki deniz savaslarinin gomutlerini avcunun ici gibi bilen, sonsuz sayfa tarihi dokumani didik didik etmis, klasik ve cagdas Grekce, Latince, Arapca, Farsca, Ingilizce, Fransizca, Italyanca, Almanca ve Ispanyolca'ya hakim bir uzmandir, milliyetci hezeyanlardan basi donmus bir siyasetci degil. Butun tezleri de kitaplarinda izah olunur.
Iki cevherimizin, Veysel'le Cevat Sakir'in ebediyete intikal ettigi yildir 1973. Ustune ustluk ben de dogmusum. Yine de umutsuzluga kapilmamak lazim. Yasamin hakkinin nasil verilebilecegini ogrenebiliriz Balikci'dan. Omur acisini azaltmak icin simdiden kollari sivayabiliriz. Ama yasarken, ama oldukten sonra, bir de bakmissin sen de Ziya, adini haketmissin nihayet.
Asturias Cobani Sergio
